CoPAN
تحليل اعصاب مرتبط با پروتئین COASY كه در اثر جهش در ژن COASY ایجاد می شود كه در سال 2013 ((Duzi et al كشف شد. اين ژن حاوى كُد پروتئینی به نام Coenzyme-A Synthase است. CoPAN یک اختلال NBIA است که با سفتى و ضعف در اندام تحتانی بدن در اوایل بیماری و تجمع آهن و کلسیفیکاسیون موجود در گلوبوس پالیدوس قابل شناسايى می باشد.
علائم
در حال حاضر تنها چند مورد با این نوع نادر NBIA شناسایی شده اند و بنا بر این ممکن است با شناسایی تعداد بيشترى از افراد مبتلا، اطلاعات مربوط به CoPAN تغییر کند.
در حال حاضر ، علائم CoPAN در دوران کودکی ظاهر می شود و اسپاستیسیته و دیستونی اندام تحتانی در اوایل وجود دارد، در حالی که دیستونی دهان و فک در مراحل بعدی بیماری ظاهر می شود. مشکلات گفتاری نیز دیده می شود ، از جمله لکنت زبان و کلمات مبهم ناشی از دیس آرتریا.
علائم شایع
اسپاستیک دیستونیک پاراپارسی در اوايل بيمارى نمايان می شود. اسپاستیسیته اندام تحتانی (عضلات سفت یا سخت)، دیستونی (انقباض و اسپاسم عضله غیرارادی) و ضعف.
دیستونی دهان و فک پایین در اواخر بیماری ديده می شود. انقباض عضلانی و اسپاسم دهان ، فک و زبان به طور غیر ارادی.
دیس آرتریا (مشکلات گفتاری)
مشکل در استفاده یا کنترل عضلات دهان ، زبان ، حنجره یا تارهای صوتی که برای گفتار استفاده می شود. این می تواند درک گفتار فرد را به چندین روش مختلف ، از جمله لکنت زبان ، گفتار مبهم ، یا گفتار نرم یا خشن ، دشوار کند.
نوروپاتی آکسون
سلولهای عصبی شروع به کار غیر عادی می کنند زیرا آکسون ها (که از یک سلول عصبی به سلول دیگر سیگنال می فرستند) در حال از كار افتادن هستند.
پارکینسونيسم (علائمی شبیه بیماری پارکینسون)
برادیکینزیا حرکت آهسته، سفتی (سختی)، لرزش (لرزش)
اختلال شناختی
برای تعیین سطح اختلال ، تحقیقات بیشتری لازم است
رفتار وسواسی
علت
CoPAN به صورت اتوزومال مغلوب به ارث می رسد. اتوزومال »به این واقعیت اشاره دارد که ژن COASY در کروموزوم 17 واقع شده است که یکی از اتوزوم ها است (جفت های کروموزوم 1-22).
مغلوب يا Recessive »به این واقعیت اشاره دارد که برای داشتن CoPAN، باید جهش در هر دو نسخه از ژن COASY وجود داشته باشد. اگر فردی فقط یک جهش COASY داشته باشد ، برای CoPAN “ناقل” نامیده می شود. ناقلین مشكلات سلامتى مربوط به جهش ندارند و اغلب نمی دانند حامل جهش ژنی مغلوب هستند. با این حال ، اگر دو ناقل CoPAN دارای یک کودک باشند ، 25٪ احتمال دارد که هر دو جهش ژنتیکی مغلوب خود را منتقل کرده و یک کودک با CoPAN داشته باشند و 50٪ احتمال دارد آن کودک مانند پدر و مادرش ناقل باشد. 25٪ احتمال آن است كه آن كودك حامل آن جهش ژن نبوده و مبتلا به CoPAN هم نباشد.
آزمایش حامل برای بستگان در معرض خطر و آزمایش قبل از تولد برای بارداری در معرض خطر پیشنهاد می شود، اگر هر دو جهش ایجاد کننده بیماری در یکی از اعضای خانواده مبتلا شناسایی شده باشد.
تشخیص
يافته هـاى MRI
شدت روشنايى كم hypointensity ، لکه های تیره در تصاويرT2 -MRI مغز در زبستانسيا نيگرا و گلوبوس پالیدوس كه در یک مورد پیدا شده كه تجمع آهن را نشان ميدهد.
شدت روشنايى زياد Hyperintensity ، لکه های روشن در تصاوير MRI-T2 مغز و تورم در كادته نوكليى ، پوتامین و تالاموس در یک فرد دیگر ديده شده.
کلسیفیکاسیون در گلوبوس پالیدوس در یک فرد. به صورت یک ناحیه مرکزی با شدت روشنایی در وسط تاريكى است و نشان تجمع آهن در گلوبوس پالیدوس و شبیه علامت چشم ببر مى باشد که در PKAN يك نوع ديگر NBIA دیده می شود. با این حال ، آزمایش اضافی با استفاده از CT محوری نشان داد، مناطق روشن کلسیفیکاسیون هستند.
تست ژنتيكى تشخیص CoPAN می تواند از طریق آزمایش ژنتیکی ژن COASY برای یافتن تغییرات ژن تأیید شود. آزمایش ژنتیکی از طریق تجزیه و تحلیل سكانس ژن انجام می شود.
ارزيابى بيمارى
- معاینهمغزواعصاببرایدیستونی،سفتی،اسپاستیکوپارکینسون،ازجملهارزیابیرسمیدستكاهحركتىوگفتار.
- معاينهميزانرشد،باارجاعبرایآزمایشاختصاصىتردرصورتتأخیردررشد.
- ارزیابیبرایفیزیوتراپی،کاردرمانیو / یاگفتاردرمانیووسایلکمکیمناسب.
- ارزیابیروانپزشکیبرایرفتاراحتمالیوسواسی.
- مشاورهژنتیکپزشکی
مدیریت
هیچ درمان استاندارد برای CoPan وجود ندارد و درمان ها براساس مدیریت علائم توسط تیمی از متخصصان پزشکی است كه به بيماران CoPAN توصیه مى شود.
روش های درمانی برای مدیریت دیستونی
سم بوتولینوم ، بوتاکس در عضلات اسپاستک ، دیستونیک تزریق می شود تا به آنها کمک کند تا برای مدتی آرام شوند
آنتی کولینرژیک ها ، تیزانیدین و دانترولن
آرتان (تری هکسی فنیدیل) خوراکى. معمولاً هر روز به دوزهای مختلف تقسیم و مصرف می شود.
باکلوفن (خوراکی یا داخل نخاعی) یکی از داروهای اصلی است که برای درمان دیستونی استفاده می شود ، معمولاً ابتدا به صورت خوراکی مصرف می شود و هر روز به چند دوز تقسیم می شود. در روش داخل نخاعی ، پمپ باکلوفن کاشته شده دارو را مستقیماً به مایع نخاع می رساند
تحریک عمیق مغزی DBS براى مديريت ديستونى در NBIA مورد استفاده قرار می گیرد و برخی از شواهد برای سودمند بودن آن وجود دارد. جريان اكتريكى یک الكترود به منطقه مغز آسیب دیده، فرستاده ميشود كه به شل شدن عضلات كمك ميكند. عمل جراحى شامل کاشت چهار الكترود و سيم هايى هست كه آنرا به باطری (IPG) مربوط ميسازد. الكترودها در ناحیه گلوبوس پالیدوس مغز کاشته می شوند. باطری در شکم قرار می گیرد (یا در بعضی موارد زیر استخوان ترقوه).
فیزیوتراپی و کاردرمانی ممکن است برای کسانی که فقط علائم خفیف بيمارى را دارند توصيه بشود ميتواند هم نشود. روش های درمانی برای حفظ حرکات طبیعی مفصل تا مدتى که امكان دارد، ميتواند مفید باشد.
پارکینسونیسم علائم مشابه پارکینسون را می توان با همان داروهایی که در بیماری پارکینسون استفاده می شود درمان کرد. درمان با داروهای آگونیست دوپامین (مانند لوودوپا) باید شروع و با دقت کنترل شود. در ابتدا ، مقدار دارو به تدریج افزایش می یابد تا زمانی که بیمار و پزشک احساس کنند علائم تحت کنترل هستند. تا زمانى که از داروهای دوپامینرژیک استفاده می شود، افراد باید به طور منظم از نظر عوارض جانبی روان عصبی ، علائم روانپزشکی و بدتر شدن علايم پارکینسون کنترل شوند. بيشتر بيماران از مزایای کوتاه مدت داروهای پارکینسون بهره مند می شوند. با این حال ، این معمولاً فقط چند سال طول می کشد و اغلب در نهایت با ایجاد دیسکینزی (یک عارضه جانبی رایج که باعث ایجاد حرکت ناخواسته می شود) محدود می شود.
نظارت طولانی مدت
برای کاهش تأثیر علائم CoPAN و افزایش کیفیت زندگی.
- داروبرایاسپاستیسیته،دیستونیو / یاپارکینسونيسم
- نظارتبرافرادیکهداروهایدوپامینرژیکرابرایپارکینسونیسمدریافتمیکنندازنظرعوارضجانبیروانعصبی،علائمروانپزشکیوبدترشدنپارکینسونيسم
- تغذیه،نظارتبرقدووزندرکودکان،ارزیابیبلعوارزیابیهایمنظمرژیمغذایی،اطمینانازتغذیهکافی،جلوگیریازآسپیراسیون،قراردادنلولهمعده (درصورتلزوم)
- ارزیابیمنظمتواناییراهرفتنوگفتار
در حالی که علائم CoPAN به طور معمول با سرعت آهسته پیشرفت می کند. در حال حاضر بیشتر افراد گزارش شده مبتلا به CoPAN كه به 30 سالگی رسيده اند، دیگر حركت نمى كنند و فقط به یک صندلی چرخدار محدود می شوند.
پیشرفت
علائم CoPAN به طور معمول با سرعت كم پیشرفت می کند. با این حال ، در حال حاضر بیشتر افراد گزارش شده مبتلا به CoPAN كه به سن 30 سالگی رسيده اند، دیگر نمی توانند راه بروند. متوسط عمر برای افراد مبتلا به CoPAN متفاوت است ، اما به دلیل پیشرفت در مراقبت های پزشکی، اکنون افراد مبتلاى بیشترى در میانسالی زندگی می کنند.
آزمایش قبل از تولد
اگر جهش های ایجاد کننده بیماری در خانواده شناسایی شده باشد ، می توان تشخیص قبل از تولد را برای بارداری های با خطر بیشتر انجام داد. در یک آزمایش ، DNA از سلولهای جنینی که با آمنیوسنتز بدست آمده است ، معمولاً در هفته 15 تا 18 بارداری، تجزیه و تحلیل می شود و یا ، نمونه بردارى از نوع کوریونی انجام می شود كه معمولاً در هفته 10 تا 12 بارداری انجام می شود.
غربالگری رویان ، که به عنوان تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی شناخته می شود ، ممکن است یک گزینه برای برخی خانواده ها باشد که جهش های ایجاد کننده بیماری در آنها شناسایی شده است.
پژوهش
مدل زنده آزمايشكاهى ( ماهى زبرا) بيمارى CoPAN درسال 2016 توسط دكتر داريو فينانسى Dario Finazzi در دانشگاه برشيا در ايتاليا براى مطالعه روند بيمارى و پاتومتابوليسم ارائه شد. براى مطالعه بيشتر به مقاله زير مراجعه شود.
https://www.nature.com/articles/srep37660.pdf